Hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành (Vicarious goal fulfillment)
Hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành trong tiếng Anh là Vicarious goal fulfillment hay Vicarious goal satiation.
Hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành cho rằng chỉ cần nghĩ về việc hoàn thành mục tiêu hoặc nghe về việc một người nào đó hoàn thành mục tiêu là con người ta có cảm giác y như là mình đã hoàn thành xong mục tiêu rồi!
Nói đơn giản, ví dụ bạn cần phải giảm cân và nếu được hỗ trợ bằng hình ảnh rau củ quả trong hình ảnh thức ăn, bạn sẽ có cảm giác sướng và tự hào như thể mình đã ăn kiêng rồi.
Ảo tưởng tiết kiệm
Năm 2011, ba nhà tâm lí học Laran, Dalton và Andrade đã thực hiện một thí nghiệm vô cùng thú vị về hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành. Họ phát hiện ra rằng: Việc thêm ý tưởng tiết kiệm vào slogan sẽ khiến khách hàng chi bạo hơn cho việc tiêu dùng.
Cụ thể, trong số các ứng viên tham gia thí nghiệm, những người đã tiếp xúc hay gợi nhớ về các slogan có yếu tố tiết kiệm tiền, khi đi mua sắm sẽ chi tận 184 USD, trong khi những người khác chỉ chi 94 USD.
Hiện tượng này xuất hiện là do ảnh hưởng của hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành: Chỉ cần nghĩ tới nghĩ lui đến chuyện tiết kiệm tiền, người ta đã quá hài lòng với tinh thần tiết kiệm hiếm có của mình và tự thưởng bằng giỏ hàng đầy ụ.
Ứng dụng hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành trong kinh doanh
Hiệu ứng ảo tưởng hoàn thành đã được ứng dụng trong các lĩnh vực phát triển nóng hiện nay như khóa học khởi nghiệp, diễn thuyết làm giàu, viết sách tự lực (self-help) rất nhiều:
Như đã phân tích ở trên, chỉ cần suy nghĩ về việc mình sẽ làm, người ta đã có cảm giác sung sướng không khác gì bản thân đã làm rồi.
Do đó, các sản phẩm vừa kể trên cung cấp cho khách hàng ảo giác ấy. Chỉ cần tham gia khóa học khởi nghiệp tưởng tượng bản thân khổ cực kinh doanh từ hai bàn tay trắng, con người ta đã có thể trải nghiệm hết mọi cung bậc cảm xúc mà lẽ ra họ phải làm thực sự mới có được.
(Tài liệu tham khảo: Hiệu ứng chim mồi, NXB Kinh tế TP. Hồ Chí Minh)